Ben van der Hilst

327 Samenvatting Teamgericht organiseren Samenvatting Doelstelling Dit proefschrift richt zich op de sturingsopgave van de schoolleider in alle sectoren van het onderwijs. Schoolleiders staan voor de belangrijke opgave om met hun handelen bij te dragen aan de kwaliteit van het onderwijs en tegelijktijdig te zorgen dat de school zich verder ontwikkelt om ook in de toekomst kwaliteit te blijven bieden: wendbaarheid van de school. Daarbij is de schoolleider als werkgever ook ver- antwoordelijk voor het werkplezier van de medewerkers. De drieledige sturingsopgave voor schoolleiders luidt daarmee: Hoe kan de schoolleider sturen op kwaliteit, wendbaarheid en werkplezier? De doelstelling van dit proefschrift is een bijdrage te leveren aan het repertoire van de schoolleider om deze sturingsopgave het hoofd te bieden en daarnaast een bijdrage te leveren aan het wetenschappelijk discours over het sturen door de schoolleider. Eerst wordt bovenstaande sturingsopgave van de schoolleider verkend en geproblematiseerd. De sturingsopgave van de schoolleider is lastig omdat de context waarin het onderwijs zich beweegt, gecompliceerd is en aan snelle veranderingen onderhevig. Deze context bestaat voor een belangrijk deel uit een aantal algemene maatschappelijke tendensen, zoals toenemende individualisering en informatisering. Deze verschillende tendensen hebben invloed op het onderwijs en daarmee op de sturingsopgave van de schoolleider. Specifieker voor het onderwijs, als onderdeel van de publieke sector, is de invloed van de ontwikkeling van het new public manage- ment vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw. Het meer op afstand zetten van de overheid, de schaalvergroting, de marktwerking en de nadruk op sterk management (manageralisme) hebben een grote impact op het functioneren van scholen. Het toe- genomen consumentenbewustzijn, de hoge verwachtingen van het onderwijs, de toe- genomen verantwoordingsplicht en de beperkte middelen maken de sturingsopgave nog ingewikkelder. Na een verkenning van al deze, soms tegenstrijdige invloeden op de sturingsopgave van de schoolleider geeft het proefschrift een overzicht van de stu- ringsmogelijkheden van de schoolleider. Hoe kan de schoolleider sturen op kwaliteit, wendbaarheid en werkplezier? Dit sturen gebeurt vooral indirect, via een aantal te on- derscheiden sturingsdomeinen, zoals de organisatie van het onderwijs, de faciliteiten en het personeelsbeleid. De verkenning van de sturingsmogelijkheden eindigt met de constatering dat het sturen op de schoolorganisatie met als belangrijke component de organisatiestructuur , vrijwel geen aandacht krijgt in de literatuur over het schoolleider- schap. Dit is opmerkelijk omdat de organisatiestructuur immers bepaalt langs welke formele lijnen de beïnvloeding door de schoolleider en dus het sturen plaatsvindt.