93 Benaderingen en didactiek van het Nederlandse literatuurgeschiedenisonderwijs differentiatie bij de literatuurgeschiedenislessen. Docenten lopen daarbij echter aan tegen praktische problemen. 4.3.2 Literatuur en persoonlijke en sociale ontwikkeling In de trendanalyse van SLO (2017) wordt de waarde van literatuuronderwijs voor burgerschapsvorming en persoonlijke vorming benadrukt. Dat literatuur kan bijdragen aan het vermogen om andermans perspectief te relateren aan het eigen perspectief, was al eerder bekend. Nussbaum (1998) benadrukte dat literaire romans lezers, via de levens van de personages die in het verhaal voorkomen, na kunnen laten denken over morele keuzes. Uit een studie van Kidd en Castano (2013) blijkt dat het lezen van literaire fictie bijdraagt aan het ontwikkelen van de vaardigheid om gedachten van anderen te begrijpen. Schrijvers (2019) ontwikkelde op basis van dit uitgangspunt een didactiek waarmee leerlingen hun persoonlijke lees- en levenservaringen in relatie tot de tekst bespreken, waardoor zij kunnen zien hoe hun ervaringen zich verhouden tot die van medeleerlingen. Dat biedt volgens Schrijvers (2019) ruimte aan meerduidigheid, en kan nieuwe perspectieven en diepere inzichten in sociaal-morele thema’s boven tafel brengen. Schrijvers et al. (2016) lieten zien dat bovenbouwleerlingen in havo en vwo zich door literatuuronderwijs kunnen inleven in de situaties en gevoelens van andere mensen. Leerlingen geven aan begrip te hebben gekregen voor hoe andere personen kunnen zijn en wat zij kunnen doormaken. Veel docenten zien het als een belangrijk doel van literatuuronderwijs om leerlingen kritisch te leren reageren en reflecteren op teksten. Koek (2018; 2022) werkte het concept kritisch denken over literatuur uit en onderscheidde daarbij twee fasen: het uitstellen van een oordeel en het afwegen van mogelijke uitkomsten. Het uitstellen van een oordeel is volgens Koek (2022) belangrijk omdat leerlingen bij het lezen van een roman, gestuurd door automatische denkprocessen, geneigd zijn al heel snel een oordeel te geven dat ze dan nog maar moeilijk kunnen loslaten. Het afwegen van mogelijkheden en interpretaties van de werkelijkheid zorgt ervoor dat leerlingen hun eerste interpretatie kunnen vergelijken met andere interpretaties, zodat ze een beredeneerde keuze kunnen maken. Belangrijk is volgens Koek dat leerlingen inzien dat ze naast hun eerste reactie ook nog een eigen, afgewogen, rijke betekenis kunnen hechten aan literaire teksten en de wereld waar die teksten over gaan. Het onderzoek van Koek (2018; 2022) laat zien dat kritisch denken in de literatuurlessen bij kan dragen aan de ontwikkeling van algemene vaardigheden op het gebied van kritisch denken.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw