322 Hoofdstuk 11 altijd 100% waar. Hij geeft er zijn eigen draai aan, daarom moet je dus goed opletten en soms ook denken: wat zou ik doen of denken? Zo ga je het boek veel beter begrijpen en ook leuker vinden.’ (Leerling 60) 51 van de 89 leerlingen (58%) laten in hun inzicht een reflecterend niveau zien. Ze reflecteren over de invloed van het vertelperspectief op de beleving van de lezer en geven een generalisering van die invloed, maar gaan niet in op de rol van de verteller die bepaalt hoe de beleving van de lezer beïnvloed wordt. Een voorbeeld: ‘De redeneerstappen laten mij over de invloed van het vertelperspectief op de manier waarop ik de roman lees inzien dat het vertelperspectief veel invloed heeft op de manier waarop het verhaal binnenkomt. Een perspectief vanuit de ogen van iemand dicht bij de gebeurtenissen heeft veel impact, maar meerdere perspectieven zien zorgt voor een veel breder beeld.’ (Leerling 18) 28 leerlingen (31%) richten zich wel op de manier waarop de verteller invloed heeft op de beleving van de lezer en tonen daarmee een ‘interpreterend inzicht’. Ze laten zien dat ze beseffen dat de roman geconstrueerd is. Een voorbeeld: ‘De redeneerstappen laten mij over de invloed van het vertelperspectief op de manier waarop ik de roman lees inzien dat als je een roman leest (of een tekst in het algemeen) je (vaak onbewust) bepaalde meningen gaat delen met de auteur doordat de auteur een bepaald perspectief laat zien dat hij zelf kiest en je daar dus in mee moet gaan.’ (Leerling 88) Dit inzicht komt overeen met het beoogde inzicht dat het perspectief van de verteller altijd bepaalt wat een lezer onder ogen krijgt en dat objectiviteit in een roman of film een illusie is. Dit beoogde inzicht is volgens de niveau-indeling van Witte (2008) interpreterend van aard: het gaat in op vormkernmerken van de roman of literatuur in het algemeen en laat het besef zien dat de roman geconstrueerd is (zie Tabel 2.5). Een aantal leerlingen dat een ‘interpreterend inzicht’ formuleert, richt zich op de misleiding waarvoor het perspectief kan zorgen. Daarmee komt hun inzicht overeen met het tweede beoogde inzicht dat leerlingen in deze opdracht konden verwerven: het vertelperspectief in De donkere kamer van Damokles kan lezers op het verkeerde been zetten. Een voorbeeld: ‘De redeneerstappen laten mij over de invloed van het vertelperspectief op de manier waarop ik de roman lees inzien dat het subjectieve karakter van het vertelperspectief het geloof
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw