183 Vier perspectieven op De donkere kamer van Damokles van de opdrachten in de te ontwerpen game (zie Tabel 7.1). Het inzicht binnen het systeemperspectief over betekenis en interpretatie is in deze tabel niet meegenomen, omdat dit veel gelijkenissen heeft met het overkoepelende totaalinzicht. Tabel 7.1 Overzicht van inzichten die volgen uit het onderzoek naar secundaire literatuur over De donkere kamer van Damokles Perspectief Omschrijving inzicht Systeemperspectief 1. De dubbelganger Dorbeck wordt opgevoerd om te representeren wat Osewoudt niet is, maar wel verlangt te zijn. Osewoudt wordt afhankelijk van hem en zijn dubbelganger en dat betekent uiteindelijk ook zijn ondergang. De dubbelganger leidt tot een element van verwarring, tot verduistering van de werkelijkheid en sluit daarmee aan bij het thema van de onkenbaarheid van de werkelijkheid. 2a. In de roman wordt een manier van vertellen gebruikt die de lezer op het verkeerde been zet. 2b. Alles wat verteld wordt, zien lezers van romans of kijkers van films door de ogen van de verteller. Zodoende is objectiviteit in boeken en films in feite altijd een illusie. 2c. De lezer is door de verteltechniek gebonden aan het standpunt van Osewoudt, terwijl tegelijkertijd de suggestie van objectiviteit wordt gewekt. Individueel perspectief 1. De roman brengt lezers aan het twijfelen over wat zij aanvankelijk voor waar hebben aangenomen, waardoor hun perspectief aan het wankelen wordt gebracht. 2. De auteur creëert bewust desoriëntatie bij lezers door de constructie van de roman. Sociaal-cultureel perspectief 1. De roman laat zien dat het onderscheid tussen schuld en onschuld en goed en kwaad diffuus is en opvattingen hierover grotendeels worden bepaald door sociaal-culturele omstandigheden. 2. Hermans zet in de roman een nihilistisch wereldbeeld neer. Historisch perspectief 1. Het beeld van oorlog en verzet dat Hermans schetst, wijkt af van het ‘heroïsche beeld’ dat in romans en films vaak te zien is, zeker in de periode net na de oorlog. 2. De manier waarop Hermans de wereld van oorlog en verzet neerzet, heeft een functie in de roman: deze manier zorgt voor verwarring en onduidelijkheid. Totaalinzicht De inhoud en vertelvorm van de roman zorgen ervoor dat de romanwerkelijkheid geen interpretatie toelaat. Dit sluit aan bij de bredere thematiek van de roman: de onkenbaarheid van de waarheid of werkelijkheid. Hoewel in de literatuur over De donkere kamer van Damokles interpretatieverschillen zichtbaar zijn, is vooral in de meer recente publicaties en proefschriften over het algemeen sprake van eensgezindheid als het gaat om de belangrijke thema’s van de roman. De onderzoeken die ik gebruikte voor het formuleren van inzichten, waren
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw