149 Vier perspectieven op De donkere kamer van Damokles Ik heb me bij het maken van een keuze beperkt tot romans uit de twintigste eeuw. Mijn definitie van ‘historische tekst’ wijkt daarmee af van die in de eindtermen Nederlands: het jaartal 1880 is verruimd naar 2000. Voor de huidige leerlingen in het voortgezet onderwijs, allemaal geboren in de eenentwintigste eeuw, zijn romans uit de twintigste eeuw ook deel van de literatuurgeschiedenis. Om deze romans in hun context te kunnen begrijpen, hebben leerlingen een didactiek nodig die de nodige ondersteuning biedt. Want hoewel het taalgebruik in twintigste-eeuwse romans al een stuk toegankelijker is dan dat in romans van voor 1880, is het een misvatting te denken dat twintigste-eeuwse teksten zonder toelichting wel voor zich zullen spreken (Bax & Mantingh, 2013). Bij het toepassen van de vijf keuzevoorwaarden op een lijst canonieke werken uit de twintigste eeuw die gepresenteerd wordt op lezenvoordelijst.nl werd duidelijk dat meerdere romans in aanmerking komen. Veel canonieke romans uit de twintigste eeuw behandelen een grote vraag of kwestie die de basis kan vormen voor een totaalinzicht, of ze roepen tijdens het lezen een grote vraag op. Denk bijvoorbeeld aan de beweegredenen van Katadreuffes vader Dreverhaven in Karakter van Ferdinand Bordewijk (1938), het menselijk tekort dat Anna Blaman analyseert in Eenzaam avontuur (1948), de vraag wanneer iemand schuldig is aan het lot van een ander in Ivoren wachters van Simon Vestdijk (1951), vrijheid van denken in Het leven is verrukkuluk van Remco Campert (1961), de oprechtheid van de vriendschap tussen de hoofdpersonen in Oeroeg van Hella Haasse en de schuldvraag in De aanslag van Harry Mulisch (1982). Ook voor het verwerven van inzichten binnen de vier perspectieven bieden veel canonieke werken uit de twintigste eeuw aanknopingspunten. Het is evident dat deze romans een tijdsbeeld laten zien (zowel historisch als maatschappelijk) dat anders is dan het huidige tijdsbeeld. Historische gebeurtenissen als de wereldoorlogen, de Koude Oorlog, de koloniale oorlog in Indonesië of het ontstaan van de Europese Unie spelen in verschillende romans een rol. In veel twintigste-eeuwse romans komen maatschappelijke kwesties terug als godsdienst, de (vrije) seksuele moraal, feminisme of de acceptatie van homoseksualiteit. Van de welvaart en vrijheid die leerlingen van nu vanzelfsprekend vinden, is in de twintigste-eeuwse romans duidelijk minder sprake. Voor leerlingen met een hoger niveau van literaire competentie die inzichten kunnen verwerven over de plaats van romans in hun cultuurhistorische kader, bieden twintigste-eeuwse canonieke werken voldoende uitdaging. Veel van deze werken kunnen daarnaast gerelateerd worden aan literaire stromingen als het symbolisme, modernisme, nieuwe zakelijkheid of postmodernisme. Alle romans in de lijst met canonieke werken op www.lezenvoordelijst.nl zijn geschikt om tot inzichten te leiden binnen het systeemperspectief en het individueel
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw