135 Een didactische aanpak voor literatuurhistorisch redeneren Een individuele manier van inzicht verwerven binnen het filosofieonderwijs die hierbij aansluit, wordt beschreven door Kienstra (2016). Leerlingen moeten volgens Kienstra tijdens toetsmomenten ‘zoeken naar inzicht door het opdelen of splitsen van de leerstof, het verbinden van leerstofelementen, het koppelen van die elementen aan de alledaagse praktijk en het gebruikmaken van veel aanknopingspunten.’ (Kienstra, 2016, p. 49) Hoewel probleemoplossend inzicht en inzicht als nieuwe staat van begrip in de aard verschillen, zijn in het verwervingsproces wel overeenkomsten zichtbaar. In beide gevallen is sprake van een ‘beginstaat’: een staat van kennis en begrip die afhankelijk is van de leerder. Bij beide vormen van inzichtverwerving onderzoekt de leerder nieuwe mogelijkheden om vervolgens tot een nieuwe staat van begrip te komen. Het verschil zit in de aard van het onderzoek (diverse mogelijkheden uitproberen om ‘de sleutel’ te vinden versus kenniselementen verklaren, beredeneren en verbinden) en de uiteindelijk bereikte staat van begrip (een ‘aha-erlebnis’ versus een andere of bredere kijk op de betreffende kwestie). Het Meesterschapsteam Nederlands (2021) voegt nog een dimensie toe aan het proces van inzicht verwerven als nieuwe staat van begrip: inzichten worden niet alleen gezien als de uitkomst van een proces, maar kunnen er ook het beginpunt van zijn. Een bestaand inzicht kan bijvoorbeeld ook een kenniselement zijn dat wordt verklaard, beredeneerd of verbonden. Ook is er volgens het Meesterschapsteam Nederlands sprake van voortschrijdend inzicht: van beginnend besef via verdere bewustwording naar gevorderde onderkenning en beheersing. Op basis van de besproken theoretische perspectieven onderscheid ik vier kernelementen in het proces van inzicht verwerven als een nieuwe staat van begrip met betrekking tot historische literatuur (zie Tabel 6.1). In een didactisch model voor het verwerven van literatuurhistorische inzichten moeten deze kernelementen verankerd zijn. Tabel 6.1 Kernelementen in het proces van inzicht verwerven met betrekking tot historische literatuur Element Omschrijving 1 De leerling vertrekt vanuit een bepaalde staat van kennis en inzicht over het betreffende onderwerp. 2 De leerling krijgt nieuwe informatie aangereikt (bijvoorbeeld door middel van geschreven bronnen of gesprekken met andere leerlingen, de docent of derden). 3 Met de kennis en inzichten die de leerling al heeft en de nieuwe informatie moet de leerling bepaalde denkstappen maken (verbanden leggen, verklaren, beredeneren). 4 Deze denkstappen leiden tot het bereiken van een nieuwe staat van begrip (een nieuw of verbreed inzicht).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw