134 Hoofdstuk 6 Binnen de cognitieve psychologie wordt voornamelijk onderzoek gedaan naar het verwerven van probleemoplossend inzicht. Onderzoek naar het verwerven van inzicht als een nieuwe staat van begrip is schaarser, maar dit is wel een manier van inzicht verwerven waarmee we bij het literatuurgeschiedenisonderwijs te maken hebben. Bij het verwerven van inzichten met betrekking tot historische literatuur gaat het niet om een plotseling ‘aha-erlebnis’ die ervoor zorgt dat vanaf dat moment duidelijk is hoe een bepaald probleem moet worden aangepakt; er is sprake van inzicht dat wordt verworven door na te denken op basis van kennisbronnen met als doel tot een nieuwe staat van begrip te komen. De definitie van inzicht van het Meesterschapsteam Nederlands (2021), sluit hierbij aan. In het inspiratiedocument dat het Meesterschapsteam schreef ten behoeve van curriculumontwikkeling voor het schoolvak Nederlands wordt inzicht omschreven als een hogere vorm van kennis: ‘Het gaat daarbij om verklarende verbanden tussen verschillende kenniselementen. Wie inzicht heeft, kan zaken verklaren en beredeneren en de essentie van de verworven kennis samenvatten.’ (Meesterschapsteam Nederlands, 2021, p. 5). Volgens het Meesterschapsteam vormen inzichten een drie-eenheid met kennis en vaardigheden en kan een geïntegreerde verweving van kennis, vaardigheden en inzichten leiden tot ‘bewuste geletterdheid’. Het Meesterschapsteam liet zich inspireren door de curriculumontwikkeling in British Columbia (Canada), waar het concept Big ideas wordt gebruikt. Die Big ideas vormen naast content (know) en curricular competencies (do) een van de drie componenten in het curriculaire model (Jory, 2023). Ze staan voor begrip (understand) en worden omschreven als generalisaties, principes en sleutelconcepten op een bepaald leergebied. Big ideas hebben niet alleen betrekking op specifieke situaties, maar zijn ook overdraagbaar naar andere contexten, en kunnen dan bijdragen aan begrip. Inzicht verwerven door het verklaren, beredeneren en verbinden van kenniselementen sluit aan bij de manier waarop leerlingen in het filosofieonderwijs naar inzicht moeten zoeken. In dit onderwijs worden verschillende werkvormen toegepast die mogelijk richtlijnen kunnen geven voor het ontwikkelen van een didactische aanpak voor het verwerven van inzichten over historische literatuur. Een bekende werkvorm is het socratisch gesprek, waarbij leerlingen inzichten moeten verwerven door in een groep vragen te stellen, voorbeelden te bespreken en ervaringen te analyseren (Kessels, 1994). Door al deze elementen te verbinden, moeten zij als groep tot consensus komen over een bepaalde kwestie. Filosofische inzichten komen volgens Kessels voort uit een actief denkproces: ‘Het uitgangspunt daarbij is dat leerlingen inzichten niet verwerven door ze voorgeschoteld te krijgen, maar alleen door zelf te denken. Inzicht kan niet zonder persoonlijke inspanning tot stand komen.’ (Kessels, 1994, p. 4)
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw