Bibian van der Voorn

206 CHAPTER 13 Het doel van mijn promotieonderzoek was het exploreren van de invloed van onderstaande factoren op de regulatie van stresshormonen bij veel te vroeg geboren kinderen op de korte en lange termijn: een genetische aanleg voor een verhoogde of verlaagde gevoeligheid voor de stresshormonen cortisol en (de inactieve tegenhanger) cortison, behandeling met stresshormonen van de moeder bij de verdenking op een zeer premature bevalling (na een zwangerschapsduur korter dan 32 weken), stress van de moeder tijdens de zwangerschap en in het kraambed, stresshormonen in moedermelk en geslachtsverschillen in het metabolisme van cortisol in de kindertijd. In het prille begin van het leven hebben zeer prematuur geboren kinderen frequent problemen met het genereren van een adequate (stress)reactie op gevaarlijke gebeurtenissen, zoals bloeddrukveranderingen en een beperkte voedingsinname. Dit is deels het gevolg van een nog onvolgroeide bijnier. Waar op vroege leeftijd vaak een tekort aan cortisol bij deze kinderen wordt gezien, worden op latere leeftijd juist tekenen van een overmatige cortisolproductie gezien, zoals een vetverdeling met vooral buikvet, een verhoogde bloeddruk en (tekenen van) suikerziekte. Het lijkt erop dat de zeer prematuur geborene om te overleven een overmatige stressreactie probeert te genereren. Deze adequate adaptatie in het begin van het leven lijkt, als de gevaren geweken zijn, te blijven bestaan tot later in het leven (zie hoofdstuk 1 ). Dit proces kan op de lange termijn de groei, lichaamssamenstelling, stofwisseling, neurologische ontwikkeling en uiteindelijk ook het risico op ouderdomsziekten beïnvloeden. Omdat de precieze mechanismen hierachter nog onduidelijk zijn en we daardoor deze kwetsbare pasgeborenen lastig kunnen ondersteunen in dit proces, zijn verschillende facetten van dit proces het onderwerp geweest van dit proefschrift. Stresshormoonconcentraties zijn lastig te meten bij pasgeborenen. Dit heeft verschillende oorzaken, waaronder: het beperkte bloedvolume van een premature baby, het ontbreken van een gereguleerd dagritme in de productie van cortisol en de immaturiteit van de bijnieren resulterend in de productie van bijzondere componenten die speciale meetmethodes nodig maken. Onderzoek bij volwassenen laat zien dat concentraties van cortisol en cortison in haren inzicht geven in de blootstelling aan stresshormonen over een langere periode terug in de tijd: 1 cm. haar correspondeert met 1 maand terug in de tijd. In hoofdstuk 2 en 3 hebben we daarom onderzocht of stresshormoonconcentraties ook in het haar van een pasgeborene te meten zijn en in hoeverre die beïnvloed zijn door de blootstelling aan stresshormonen van de moeder tijdens de zwangerschap. In hoofdstuk 2 beschrijven wij dat hogere cortisolconcentraties in het haar van baby’s wordt gevonden als de zwangerschapsduur langer is geweest. Dit past bij het gegeven dat gedurende een normale, voldragen zwangerschap cortisolconcentraties stijgen. In hoofdstuk 3 vonden we een overeenkomst tussen ervaren stress van de moeder gedurende de